Học trò xứ Quảng hai năm liên tiếp có điểm thi văn cao nhất nước: vì sao?

Học văn giỏi do… 'nguồn nước'?

Quảng Nam là tỉnh miền Trung được biết nhiều với các văn sĩ, trí thức nổi tiếng và đặc biệt là giới nhạc sĩ "chiếm một binh đoàn đông đảo" làng thơ nhạc Việt Nam.

"Người Quảng hay cãi", câu nói này hầu như ai gặp người Quảng Nam cũng đều biết và cho tới giờ thì được dùng để giải thích một cách khá… liên quan đến kết quả thi THPT quốc gia. Giám đốc sở GD-ĐT Quảng Nam, ông Hà Thanh Quốc, nói rằng "cũng hơi có liên quan một chút" trong việc "cá tính Quảng" với những điểm trần mà các học trò đất Quảng đã đạt được vừa qua.

"Có nhiều lý do khiến học sinh Quảng Nam học văn rất tốt, nhưng tôi cho rằng cái quan trọng vẫn là truyền thống, hay nói vui ra là do… nguồn nước. Ai lớn lên ở Quảng Nam đều biết vùng đất này có những khung cảnh, bối cảnh làng quê, những vùng nông thôn rất đẹp. Những ngôi làng mà đặt chân tới thì tới người khô khan nhất cũng có thể… làm thơ, nói chữ".

"Không chỉ bối cảnh, tính cách người Quảng Nam cũng rất đặc biệt: ghét - thương thể hiện rất rõ. Đằng sẵng nhưng cũng rất nhân hậu và đầy sự bao dung. Tôi nghĩ rằng đó chính là 'nguồn nước' của mọi cảm xúc để vào thơ văn" - ông Quốc nói.

Nguyễn Trần Bảo Trâm (trái, học sinh Trường THPT Nguyễn Văn Cừ) vừa đạt 9,5 điểm thi môn văn thi THPT quốc gia 2019 - Ảnh: Trường Nguyễn Văn Cừ

Lấy ví dụ về một số học sinh đạt điểm cao môn văn gần đây trong các kỳ thi THPT quốc gia, ông Quốc cho biết đa phần là học sinh con em nhà nghèo. Nghị lực cộng với việc lớn lên ở bối cảnh nông thôn, tố chất khi gặp được tác phẩm văn học hay, sự tiếp nối, bồi lắng, truyền đi cảm hứng từ đội ngũ thầy giáo dạy văn rất có tố chất xứ Quảng đã khiến học sinh thăng hoa.

Theo ông Quốc, nếu viết hay mà không có lý luận thì ắt hẳn điểm văn học trò Quảng Nam sẽ không cao được như thế. "Hay mà phải có tư duy, có lý luận, chữ đẹp. Thế mới có điểm cao. Quảng Nam hay cãi" - ông Quốc nói và khẳng định rằng dù là một người thầy lớn tuổi, nhưng đọc các bài văn điểm cao ông cũng "tâm phục khẩu phục".

"Các em viết vừa có tâm hồn, vừa thoát chữ. Tư duy mạch lạc, lý luận đâu vào đó. Đôi khi tôi nghĩ chúng ta đã sai khi cho rằng các em không suy nghĩ được như thế. Thực tế thì các em viết tốt hơn nhiều" - ông Quốc nói.

Trường THPT Nguyễn Duy Hiệu - một ngôi trường có nhiều học trò đỗ đạt, trí thức nổi tiếng tại Quảng Nam - Ảnh: B.D.

Không đành bước khi nghe thầy giảng bài

Thầy Phan Văn Chương - hiệu trưởng Trường THPT chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm và thầy Nguyễn Văn Tấn - hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Văn Cừ cho rằng có lí do khác khiến học sinh xứ Quảng học giỏi văn.

"Tôi dạy văn qua hai trường chuyên, nhưng khi về trường Nguyễn Văn Cừ làm hiệu trưởng mới thấy vì sao học sinh lại viết hay cỡ đó. Có những lúc đi dọc hành lang kiểm tra, vô tình nghe tiếng thầy giáo giảng văn. Họ dạy hay tới nỗi tôi… không nỡ bước đi, len lén đứng ngoài để nghe rồi nghĩ trong đầu sao lại có người dạy hay đến như thế.

Tác phẩm hay khi gặp thầy giáo dạy văn có tâm hồn cộng với học sinh có tố chất thì không điểm 9, điểm 10 thì vô lý" - thầy Tấn nói.

Thầy Phan Văn Chương nói người Quảng nói chung sinh ra cốt cách, từ trong máu đã có chút "nghệ sĩ, có tố chất văn chương". 

Thừa nhận văn là môn học đam mê của mình từ thuở nhỏ, em Nguyễn Thị Thu Hải - thí sinh vừa đạt 9,5 điểm môn văn (xã Bình An, huyện Thăng Bình) chia sẻ: "Nơi em sống là một vùng quê rất nghèo. Đôi khi em thấy những nhân vật như chị Dậu, Chí Phèo hay lão Hạc có gì đó hơi giống những hoàn cảnh nghèo khó ở đâu đó quanh em. Khi được học và được thầy cô giảng văn về những nhân vật, những tác phẩm đó, em lại càng thích thú và say mê hơn". 

Cô Nguyễn Thị Bích Hiền - giáo viên môn văn Trường THPT chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm nhận định rằng đa phần các em học sinh đạt điểm cao môn văn thường hoàn cảnh không mấy khá giả, nhiều em rất nghèo. 

"Hoàn cảnh đã tôi rèn cho các em một nghị lực lớn hơn những người khác, các em thấu cảm được chất nhân văn cốt lõi của văn chương là chia sẻ với người nghèo khó, bênh vực cái yếu, chống lại cái xấu" - cô Hiền nói.

Cô cũng cho biết mấy năm nay các thầy cô giáo văn ở các trường Quảng Nam cũng dành nhiều thời gian để nghiên cứu, phân tích "phom" đề thi tốt nghiệp THPT quốc gia, từ đó có cách dạy, định hướng ôn tập hiệu quả hơn.